Kiedy używać PPS, a kiedy Imperfeito? Eu fui czy eu era?

Przyznaj, że to trochę taki odwieczny dylemat. Użyć PPS, a może jednak Imperfeito? W ebooku „SER – Moc zastosowań i wyrażeń + ćwiczenia” rozpisane jest zastosowanie PPS/Imperfeito na podstawie właśnie czasownika „ser” ( w sumie 4 strony), ale wydaje mi się, że warto także i tutaj choć trochę (tylko trochę, ale zawsze coś) poruszyć temat rozróżnienia obu czasów.

TWORZENIE Pretérito Perfeito Simples

Krótkie przypomnienie o tym, w jaki sposób tworzymy czas Pretérito Perfeito Simples. W pierwszej koniugacji „AR” odrzucamy „-ar” i dodajemy do rdzenia czasownika następujące końcówki:

– ei, -aste, -ou, -ámos, -aram. Mówimy oczywiście o czasownikach regularnych np.

acordar – budzić się

Odrzucamy „ar” i mamy acord-, rdzeń, do którego będziemy dodawać końcówki zgodnie z koniugacją „ar”:

eu acordei, tu acordaste, ele/ela/você acordou, nós acordámos, vocês/eles/elas acordaram

Uwaga tutaj na końcówkę „ámos” w 1.os. l.mn., ponieważ w wersji europejskiej ma ona akcent nad „a”. Odróżniamy ją w ten sposób od czasu teraźniejszego Presente do Indicativo: „acordamos” – „budzimy się”.

Kolejna koniugacja, to koniugacja „ER”. Podobnie jak w poprzedniej, pierwszej koniugacji, odrzucamy „-er” i dodajemy następujące końcówki:

-i, -este, -eu, -emos, -eram np.

nascer – urodzić się

eu nasci, tu nasceste, ele/ela/você nasceu, nós nascemos, vocês/eles/elas nasceram

Końcówka „emos” nie ma akcentu, mimo że w czasie Presente do Indicativo występuje taka sama końcówka w 1 os. mn. Jak odróżnić czy mówimy w czasie teraźniejszym czy przeszłym? Pomaga nam tutaj kontekst.

Ostatnia koniugacja to koniugacja „IR”, która odmienia się według następującego schematu: -i, -iste, -iu, -imos, -iram np.

dormir – spać

dormi, dormiste, dormiu, dormimos, dormiram

Podobnie jak w koniugacji „er” końcówka „imos” nie ma akcentu, mimo że w czasie Presente do Indicativo występuje taka sama końcówka w 1 os. mn. – „imos”.

CZASOWNIKI NIEREGULARNE W PPS

Niestety ten czas ma wiele czasowników nieregularnych, a także pewne oboczności. Oto lista kilku przykładowych czasowników nieregularnych w czasie Pretérito Perfeito Simples:

1. Ser (być) – fui, foste, foi, fomos, foram

2. Estar (być) – estive, estiveste, esteve, estivemos, estiveram

3. Ter (mieć) – tive, tiveste, teve, tivemos, tiveram

4. Fazer (robić) – fiz, fizeste, fez, fizemos, fizeram

5. Ir (iść) – fui, foste, foi, fomos, foram

6. Vir (przyjść) – vim, vieste, veio, viemos, vieram

7. Ver (widzieć) – vi, viste, viu, vimos, viram

8. Dar (dać) – dei, deste, deu, demos, deram

9. Saber (wiedzieć) – soube, soubeste, soube, soubemos, souberam

10. Querer (chcieć) – quis, quiseste, quis, quisemos, quiseram

…

ZASTOSOWANIE Pretérito Perfeito Simples

Pretérito Perfeito Simples, to czas, który powinieneś/ powinnaś stosować wyrażając m.in.:

a) czynności krótkie, punktowe, zakończone w przeszłości. Ten czas ma aspekt DOKONANY.

Ontem almocei na cantina./ Wczoraj jadłem lunch w stołówce.

b) czynności ograniczone czasowo.

Estive na faculdade das 16:00 às 18:00 da tarde. / Byłam/łem na wydziale od 16:00 do 18:00 po południu.

c) Używamy także, gdy wymieniamy czynności w przeszłości.

Estudei, vi televisão e fui dormir./ Uczyłem/łam się, obejrzałem/am telewizję i poszedłem/poszłam spać.

Czynności NIE MAJĄ związku z teraźniejszością.

TWORZENIE Pretérito Imperfeito do Indicativo + WYJĄTKI

Kolejny czas przeszły, który poznajemy zaraz na początku naszej przygody z portugalskim, to Pretérito Imperfeito do Indicativo (czas przeszły ciągły).

Jak go tworzymy? Najpierw odcinamy „-ar”, „-er”, „-ir” od bezokolicznika. Następnie do koniugacji „AR” dodajemy takie końcówki:

-ava

-avas

-ava

-ávamos

-avam,

czyli np.morar – morava, moravas, morava, morávamos, moravam

Do koniugacji „IR” oraz „ER” trzeba dodać:

-ia

-ias

-ia

-íamos

-iam,

czyli np.comer – comia, comias, comia, comíamos, comiam

abrir – abria, abrias, abria, abríamos, abriam

Mam dobrą wiadomość: w tym czasie jest niewiele wyjątków. 🙂 Oto one:

1. Ser (być) – era, eras, era, éramos, eram

2. Ter (mieć) – tinha, tinhas, tinha, tínhamos, tinham

3. Vir (przyjść) – vinha, vinhas, vinha, vínhamos, vinham

4. Pôr (kłaść) – punha, punhas, púnhamos, punham

ZASTOSOWANIE Pretérito Imperfeito do Indicativo

Najważniejsze, co trzeba pamiętać o zastosowaniu Pretérito Imperfeito do Indicativo to, że jest to czas ciągły, NIEDOKONANY. Służy przede wszystkim do:

a) opisu cech, okoliczności, miejsc, tła wydarzeń punktowych.

O meu apartamento era muito giro./ Moje mieszkanie było bardzo fajne.

b) opisu lat, epok, godzin, wieku, częściach dnia…

Quando era criança…/ Kiedy byłam dzieckiem…

Quando tinha 16 anos…/Kiedy miałam/em 16naście lat…

c) opisu czynności, które powtarzały się w przeszłości, były naszymi nawykami

Quando era pequena, deitava-me muito cedo./ Kiedy byłam mała, kładłam się bardzo wcześnie spać.

Imperfeito może mieć także funkcję grzecznościową, ale to temat na oddzielny wpis.:)

Zachęcam do zgłębienia tematu w ebooku: „SER – Moc zastosowań i wyrażeń + ćwiczenia”. Oczywiście w ebooku znajdziesz o wiele więcej, bo to aż 52 strony wiedzy od poziomu A1+ do C2. Wystarczy spojrzeć na spis treści: