Odmiana czasowników w czasie teraźniejszym

Przyszedł czas na odmianę czasowników po portugalsku. Myślę, że poniższy wpis pomoże Wam w prosty sposób zapamiętać najczęściej używane czasowniki i ich odmiany. Zapoznacie się z koniugacjami „-AR”, „-ER” oraz „-IR”, a także z odstępstwami od reguły. U dołu strony możecie pobrać darmowy słowniczek obrazkowy. Oczywiście są też czasowniki nieregularne, które będzie trzeba wkuć, ale wiadomo, że nie może być zbyt prosto. 🙂

KONIUGACJA „-AR”

Czasowniki w języku portugalskim odmieniają się według trzech koniugacji. Oznacza to, że odmiana będzie przebiegać w zależności od końcówki w bezokoliczniku. W czasie „Presente do Indicativo” (czasie teraźniejszym prostym), żeby odmienić czasownik należy odciąć końcówkę „-ar”, „-er”, „-ir” od bezokolicznika i dodać inną odpowiednią do danej osoby i liczby. Co oznacza, że w przypadku koniugacji „ar” i np. czasownika „entregar”-„doręczać, wręczać” odcinamy „ar” i zostaje nam podstawa „entreg-” i to do niej będziemy dodawać:

-o; -as; -a; -amos; -am

czyli:

eu entrego – ja doręczam;

tu entregas – ty doręczasz;

ele, ela, o Senhor, a Senhora, você entrega – on, ona, pan, pani doręcza

nós entregamos – my doręczamy

vocês, eles, elas, os Senhores/as Senhoras entregam – wy doręczacie, oni, one, panowie, panie doręczają

KONIUGACJA „-ER”

Dla koniugacji „er” końcówki są następujące:

-o; -es; -e; -emos; -em,

więc czasownik „correr” – „biec” wygląda w Presente do Indicativo w ten sposób:

eu corro – ja biegam;

tu corres – ty biegniesz;

ele, ela, o Senhor, a Senhora, você corre – on, ona, pan, pani biegnie

nós corremos – my biegniemy

vocês, eles, elas, os Senhores/as Senhoras correm – wy biegniecie, oni, one, panowie, panie biegną

KONIUGACJA „-IR”

To samo robimy w przypadku koniugacji „ir”. Końcówki są identyczne jak w przypadku koniugacji „er” za wyjątkiem pierwszej osoby liczby mnogiej, gdzie zamiast „emos” mamy „imos”, zatem:

-o; -es; -e; -imos; -em,

co oznacza, że czasownik regularny „partir” – „wyjeżdżać, złamać” będzie się odmieniał:

eu parto – ja wyjeżdżam

tu partes – ty wyjeżdżasz

ele, ela, o Senhor, a Senhora, você parte – on, ona, pan, pani wyjeżdża

nós partimos – my wyjeżdżamy

vocês, eles, elas, os Senhores/as Senhoras partem – wy wyjeżdżacie, oni, one, panowie, panie wyjeżdżają

OBOCZNOŚCI

Ta lista będzie długa, ale nie przerażajcie się! To jest po prostu bardzo szczegółowy opis i gdybyśmy wzięli pod uwagę zawiłości języka polskiego, to portugalskie komplikacje nie są znowu aż tak bardzo skomplikowane.:-) Zacznijmy więc.:D

KOŃCÓWKA „-ZER” i „-ZIR”

Czasowniki z końcówkami „-zer”, „-zir” tracą „e” w 3 os. l.poj., co oznacza, że np. czasownik „traduzir” – „tłumaczyć” wygląda następująco:

Eu traduzo; tu traduzes; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você traduz; nós traduzimos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras traduzem

Ja tłumaczę; ty tłumaczysz; on/ona/pan/pani tłumaczy; my tłumaczymy; wy/oni/one/panowie/panie/państwo tłumaczycie, tłumaczą

W ten sposób odmieniają się m.in. czasowniki trazer, dizer, fazer, conduzir, etc.

KOŃCÓWKA „U+IR”

Ponadto warto pamiętać, że czasowniki zakończone w bezokoliczniku na samogłoskę u +ir zmieniają końcowe „e” na „i” w 2 i 3 os. l.poj., więc np. czasownik possuir odmienia się następująco:

Eu possuo; tu possuis; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você possui; nós possuímos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras possuem

Ja posiadam; ty posiadasz; on/ona/pan/pani posiada; my posiadamy; wy/ oni/one/panowie/panie/państwo posiadacie, posiadają

Tak jak „possuir” odmieniają się m.in. czasowniki atribuir, constituir, diminuir… W tej grupie trzy czasowniki: „construir”, „destruir” oraz „reconstruir” mają dwie akceptowalne formy w 2 os. l.poj oraz 3 os. l.poj. i 3 os. l.mn. , co oznacza, że odmieniają się w ten sposób:

Eu construo; tu construis/constróis; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você construi/constrói; nós construímos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras construem/constroem

CZASOWNIKI ZAKOŃCZONE NA „AIR”

Podobnie jak „possuir” zachowują się czasowniki zakończone na „air”. Oprócz tego, że zmieniają końcowe „e” na „i” w 2 i 3 os. l.poj trzeba pamiętać, że w 1 os. l.poj. mają przechodnie „i”, dlatego np. czasownik „cair” – spadać, upadać będzie wyglądał w ten sposób:

Eu caio; tu cais; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você cai; nós caímos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras caem

Ja upadam; ty upadasz; on/ona/pan/pani upada; my upadamy; wy/ oni/one/panowie/panie/państwo upadacie, upadają

Tak jak ten czasownik odmienia się np. „sair” – „wychodzić” albo „atrair” – „przyciągać”.

KOŃCÓWKA „EAR”

Również końcówka „ear” ma przechodnie „i” w 1,2,3 os. l.poj i 3 os. lmn. zawsze, gdy „e” jest akcentowane. Tak zachowuje się czasownik „cear”- „jeść późną kolację” („a ceia” to ostatni posiłek tuż przed spaniem, zazwyczaj lekki i jeszcze po wcześniejszej obfitej kolacji:D):

Eu ceio; tu ceias; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você ceia; nós ceamos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras ceiam

Ja jem kolację; ty jesz kolację; on/ona/pan/pani je kolację; my jemy kolację; wy/ oni/one/panowie/panie/państwo jecie kolację/jedzą kolację

Domyślacie się, że takich czasowników jest więcej np. „basear-se em” – „bazować na”, „passear” – „spacerować”, „pentear” – czesać…

OBOCZNOŚCI CD. – KOŃCÓWKA „IAR”

Sprawa ma się podobnie z czasownikami takimi jak „odiar” – „nienawidzić”, które we wszystkich osobach oprócz 1 l.mn. utrzymuje „ei” zamiast „i” tzn.

Eu odeio; tu odeias; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você odeia; nós odiamos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras odeiam

Ja nienawidzę; ty nienawidzisz; on/ona/pan/pani nienawidzi; my nienawidzimy; wy/ oni/one/panowie/panie/państwo nienawidzicie/nienawidzą

Tego typu czasowniki to m.in.: „negociar”-„negocjować”, „incendiar”-„podpalić”, „remediar”.

OBOCZNOŚĆ W KONIUGACJI „IR”

Częsta sytuacja w koniugacji „ir”, to oboczność „e” na „i” w 1.os. l.poj dotyczy to np. czasownika „vestir”-„ubierać się”:

Eu visto; tu vestes; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você veste; nós vestimos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras vestem

Ja ubieram; ty ubierasz; on/ona/pan/pani ubiera; my ubieramy; wy/ oni/one/panowie/panie/państwo ubieracie/ubierają

Mamy tutaj do czynienia z wieloma czasownikami np. „repetir” – „powtarzać”, „preferir” – „woleć”, „mentir” –„kłamać”…

Zdarza się też, że „o” zmienia się na „u” w 1.os.l.poj. np. w wyrazie: „cobrir”-„przykryć”.

Eu cubro; tu cobres; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você cobre; nós cobrimos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras cobrem

Ja przykrywam; ty przykrywasz; on/ona/pan/pani przykrywa; my przykrywamy; wy/ oni/one/panowie/panie/państwo przykrywacie/przykrywają

Do tego cyklu zaliczamy np. „descobrir” – „odkrywać”, „dormir” – „spać”, „engolir”- “połykać”, „tossir” – „kaszleć”…

KONIUGACJA „IR” ZAMIANA „U” NA „O”

Jakby tego było mało, mamy jeszcze sytuację, gdy „u” zamienia się na „o” w 2 i 3 os. l.poj.oraz w 3 os. l.mn. Tak rzecz ma się w przypadku np. czasownika „fugir” – „uciekać”.

Eu fujo; tu foges; ele/ela/o Senhor/a Senhora/você foge; nós fugimos; vocês/ eles/ elas/ os Senhores/ as Senhoras fogem

Ja uciekam; ty uciekasz; on/ona/pan/pani ucieka; my uciekamy; wy/ oni/one/panowie/panie/państwo uciekacie/uciekają

Tak jak „fugir” zachowują się m.in. czasowniki „consumir” – „spożywać”, „cuspir” – „pluć”, „sacudir” – „potrząsnąć”.

Oprócz tego warto zauważyć, że podczas odmiany utrzymuje się wymowę z bezokolicznika i dlatego np. „fugir” to w pierwszej osobie „fujo”, ponieważ „j” przeczytamy jak polskie „ż” („gi” czytamy jak polskie „żi”). To samo ma miejsce u takich czasowników jak np. „aquecer”-„podgrzać”, gdzie 1.os. l.poj to „aqueço” („ce”- wymowa /se/, „ç” – wymowa /s/).

Do nauki pozostają także czasowniki, które są ze swojej natury nieregularne.:-) Trochę więc pamięciówy jest:D

Jeżeli jest jakaś nieregularność, o której zapomniałam, to dajcie znać. Na dole do pobrania grafiki z najczęściej używanymi czasownikami. Nic tylko się uczyć. 🙂

Poza tym, jeżeli podobał Ci się ten wpis, to zapraszam po więcej na:

Lub do sklepu, jeżeli interesują Was materiały do nauki portugalskiego: